tekrar söylüyorum, ilk iki cevap her şeyin özeti ama yine toparlamakta fayda var.
ışık hızına yakın hızlar söz konusuyken
newton fiziğini artık terketmelisiniz. bağıl hız denklemi [ v(bağıl)=v(cisim)-v(gözlemci) falan] artık işlememeye başlar. çünkü burada v, "birim zamanda alınan yol" diye tanımlanıyor. sorunun kaynağı burası, çünkü bu model "birim zaman evrende her yerde her zaman aynıdır" diye bir varsayıma dayanıyor ki artık bunun yanlış olduğunu biliyoruz.
önceki örneğe dönersek: otobüs önümden 80 km/s ile geçiyor. üstündeki adam da 1 km/s hızla yürüyor. ben bunları 1 saat seyrettim (otobüs 1km'den uzunmuş tabi adam yürürken düşmesin diye)
kronometreye bastım, 1 saat geçti, otobüs 80 km yol aldı. ben de diyorum ki "bu otobüs 80 km/s ile gidiyor" - burası ok.
otobüsteki adamda benle beraber kronometreye bastı, 1 saat yürüdü, 1 km yol aldı. bu adam da diyor ki "demek ki ben 1 km/s hızla yürümüşüm"
ben de bu adama gidip "nah" diyorum.
olay burada kopuyor. otobüsteki adamın saati daha yavaş çalışıyor. o 1 km'yi 1 saatte aldığını sanıyor ama aslında benim saatime göre bu iş 1 saatten fazla sürdü. hareket ettiği için zaman o adam için daha yavaş işledi. yani 1 km'yi 1 saatten uzun sürede aldığı için aslında hızı 0.999999 km/s. bana göre ise 80.99999999 km/s
daha yüksek hızlarda örnek daha anlaşılır olabilir: siz 0,5 ışık hızı ile giden bir uzay gemisinde kolbastı oynuyorsunuz, ben de dünya'dan (ortalık karışmasın şimdi dünya sabit düşünelim) sizi bir teleskopla izliyorum. sizin hareketleriniz benim için yarı hızıdna olacağından kolbastı değil zeybek oynadığınızı düşüneceğim - zaman size daha yavaş işliyor. ama siz bunun farkında olamayacaksınız çünkü karşılaştırabilecek bir şey yok ortada. karşılaştıralım derseniz:
sizi 0.5 ışık hızı ile güneşe göndereyim, sonra oradan geri gelin. bu iş kabaca 8 dakika sürecek. benim kronometrem 00:08:00 gösterirken, dünya'ya indiğinizde sizin kronometreniz 00:04:00 gösterecek.
artık bundan basit anlatamıyorum, hala akla yatkın gelmediyse genel rölativiteyi komple reddetmeniz gerekiyor.
yok reddetmem ama tatmin olmadım diyorsanız, artık en somut örnek bu (bkz:
#18047751) -
www.phys.lsu.edu